Dereń pagodowy jest wschodnioazjatyckim odpowiednikiem derenia skrętolistnego (Cornus alternifolia). Oba gatunki należące do rodziny dereniowatych (Cornaceae) cechuje naprzemianległe ułożenie liści, piętrowy (pagodowy) układ gałęzi i ozdobna sylwetka. Cornus controversa jest jednak rośliną dużo większą i dorasta do ok. 10 m wysokości przy podobnej szerokości. Wprowadzony do uprawy ok. roku 1880.
Dereń pagodowy w swoim naturalnym środowisku zamieszkuje wschodnie Himalaje, Koreę i Japonię. Młode pędy zwykle czerwono-brązowe, czasem zielone, z wiekiem stają się czarno-brązowe. Liście sezonowe, naprzemianległe, ciemnozielone, owalne do szeroko-eliptycznych są ostro zakończone, długości 7-15 cm, zwykle z 6-8 parami nerwów bocznych. Sporadycznie pojawiają się na nich purpurowe przebarwienia. Cechuje je dość duża zmienność kształtu. W porównaniu z dereniem skrętolistnym są bardziej szorstkie, niebieskawe od spodu i mają bardziej pofalowaną powierzchnię. Ich długie ogonki (do 5 cm) przydają całemu ulistnieniu nieco płaczący wygląd. Kolory jesienne w tonacjach purpury bywają zawodne.
Kwiaty delikatnie pachnące, kremowo-białe średnicy ok. 12 mm zebrane są w płaskie baldachowiechy wznoszące się ponad liśćmi. Kwiatostany te o rozpiętości 10-15 cm pojawiają się w końcu maja. Za ich sprawą rozwijają się liczne, czerwone owoce średnicy 6 mm, w miarę dojrzewania zmieniające kolor na granatowo-czarny. Zawarte w owocach oleje wykorzystuje się do wyrobu mydeł i smarów.
System korzeniowy wiązkowy, szeroki, rozwija się głównie w warstwie przypowierzchniowej gleby.
Większość problemów w uprawie tej rośliny w naszym kraju związanych jest z uszkodzeniami mrozowymi. Szczególnie niebezpieczne są spóźnione wiosenne przymrozki, gdyż gatunek ten dość wcześnie rozpoczyna wegetację. Uszkodzone pędy rzadko się regenerują. Zimą wytrzymuje mrozy do – 29 stopni C. Wymaga stanowiska słonecznego bądź częściowo ocienionego, zacisznego i osłoniętego oraz gleb kwaśnych do obojętnych, zasobnych w próchnicę, dostatecznie wilgotnych i przepuszczalnych. Zabiegi pielęgnacyjne sprowadzają się do wycinania martwych pędów jesienią lub latem oraz do podlewania w okresie suszy.
Gatunek sadzony w ogrodach jako roślina soliterowa wygląda szczególnie okazale na zielonym tle trawnika. Jest często stosowanym motywem roślinnym w stylizowanych ogrodach japońskich.
PRZEGLĄD ODMIAN
Cornus controversa ‘Candlelight’ – odmiana o żółtym, wiosennym wybarwieniu liści
Cornus controversa ‘Green Carpet’ – nowa odmiana zaprezentowana w 2006 (srebrny medal na targach Groot Groen 2006) karłowa (wys. 80 cm po 10 latach) o wzroście raczej poziomym i liściach zielonych
Cornus controversa ‘GrY-C’ – wyhodowana w Japonii. Młode liście żółte, w trakcie wegetacji przechodzące w zielone
Cornus controversa ‘Hakkouda-no-kagayaki’ – znaleziona w Japonii przez Kimio Moroya. Młode liście bardzo dekoracyjne, żółto-zielone, w ciągu lata zieleniejące.
Cornus controversa ‘Janine’ – pochodząca od mutacji pędowej znalezionej przez Gary Handiego w szkółce Handy z Boring w stanie Oregon (USA). Młode liście nieregularnie, wyraźnie żółto obrzeżone latem stopniowo zielenieją.
Cornus sontroversa ‘June Snow’- bujnie rosnąca odmiana wyselekcjonowana ze względu na obfite kwitnienie i mocny system korzeniowy.
Cornus controversa ‘Kansetsu’ – wyselekcjonowana spośród siewek w jednej z japońskich szkółek. Cechuje się wąskimi liśćmi, biało obrzeżonymi z ciemnozielonym środkiem.
Cornus controversa ‘Marginata Nord’ – odmiana pochodząca z północnych Włoch, podobna do ‘Variegata’, od której różni się szybszym tempem wzrostu i większymi liśćmi.
Cornus controversa ‘Pagoda’ – liście (zielone) i kwiatostany nieco większe niż u gatunku, szybki wzrost, szczególnie wyraźny, nawet już u młodych roślin, piętrowy układ gałęzi.
Cornus controversa ‘Pk-Mg’ – odmiana pochodząca z Japonii o jaskrawo czerwono-różowym brzegu liścia. Liście węższe, ostro zakończone, jasnozielone w środkowej części.
Cornus controversa ‘Variegata’ – najczęściej spotykana odmiana wprowadzona do uprawy w roku 1896 przez Barbiera. Odznacza się białym, nieregularnym obrzeżeniem liści. Odmiana wolno rosnąca, mniejsza od gatunku (4-6 m wys.) i bardziej wrażliwa na mróz (do ok. – 23 st. C). Zdjęcie dorosłego okazu można zobaczyć w galerii/arboretum Trompenburg. Wymaga bardzo osłoniętych stanowisk.
Cornus controversa ‘Variegata Frans Type’ – odmiana podobna do poprzedniej ale biała obwódka liścia jest węższa a część zielona ma szary odcień. Wyhodowana w północnej Francji.
Cornus controversa ‘Troja Dwarf’ – odmiana karłowa. Brak szczegółowych opisów.
Cornus ‘Winter Orange’ – odmiana o pomarańczowo-żółtych pędach zimą. Liście zielone. Trwają spory nad jej przynależnością gatunkową pomiędzy dereniem skrętolistnym a pogodowym (ostatnio z przewagą tego ostatniego).
W mojej ofercie wiosennej 2009 oferuję do sprzedaży odmiany: Candlelight, Variegata, Pagoda i Troja Dwarf.
Opracowano na podstawie:
Paul Capiello & Don Shadow „Dogwoods”, Timber Press 2005
Lewandowski Mariusz
