z nasion
Szyszki dojrzewają we wrześniu i październiku w pierwszym roku. Powinny być zbierane zaraz po dojrzeniu by zapobiec wysypywaniu się oskrzydlonych nasion. Zebrane jeszcze kiedy są zielone trudno się otwierają i trzeba na przemian je zwilżać i suszyć w temperaturze 38 stopni C kilka razy. Zebrane zaraz po zmianie barwy na jasnobrązową otwierają się dość łatwo podczas suszenia. Żywotność nasion może być niska z powodu trudności w oddzieleniu tych słabszych i martwych. 1 kg oczyszczonych nasion zawiera ich ok. 412 000.
Wilgotność nasion choiny powinna wynosić miedzy 6 a 9 %. Przechowywane suche w temperaturze 5 stopni C w zamkniętych pojemnikach zachowują żywotność przez 4 lata.
Stan spoczynku nasion może różnić się w zależności od partii, niektóre mogą wymagać zimnej stratyfikacji, która przyśpiesza i zwiększa kiełkowanie. Ogólnie zaleca się zimne przechowywanie nasion w temperaturze 1-5 stopni C przez 1-4 miesięcy.
Pielęgnacja siewek jest dość trudna. Często zamierają w pełnym słońcu a ich małe rozmiary w pierwszym roku czynią je też wrażliwe na uszkodzenia mrozowe. W praktyce szkółkarskiej najczęściej wysiewa się je wiosną po okresie stratyfikacji choć nie ma różnicy w ich rozwoju między siewem jesiennym a wiosennym.
Nasiona kiełkowane w warunkach laboratoryjnych wymagają 21-28 dni zimnej stratyfikacji a następnie sztucznego doświetlania i temperatury 20-30 stopni C przez 14-28 dni.
sadzonkowanie
to najchętniej stosowana metoda, choć jej wydajność jest zmienna. Sadzonki pobierane od stycznia do połowy lutego i umieszczane w podgrzewanych od spodu pojemnikach (24 stopnie C) przyjmują się w największym procencie u większości odmian. Ukorzenia się też sadzonki pobrane w październiku i listopadzie. Namaczanie przez 5 s w NAA i IBA w stężeniu 5000 ppm okazało się najbardziej wydajne. Sadzonki umieszcza się na otwartych kwaterach lub pod przykryciem z folii. Udane okazało się też pobieranie niezdrewniałych sadzonek w lipcu i dalsze ich zamgławianie. Korzystnym może też być zranienie sadzonek i stosowanie ukorzeniacza (8000 ppm IBA w talku + Benlate w stosunku 8:1 objętościowo).
Różnice w wydajności występują także w przypadku ukorzeniania czarcich mioteł. Jedna z metod polega na pobieraniu 2-3 letnich pędów od 5-6 letnich egzemplarzy na początku stycznia, namaczaniu ich w 2-procentowym IBA i umieszczaniu w substracie torfu i perlitu (1:1, objętościowo). Osiągana wydajność wahała się od 40 do 100 % po 4 miesiącach.
szczepienie
w przeszłości często stosowana metoda dopóki nie przekonano się o częstych przypadkach niezgodności. Często splątanie korzeni u podkładek rosnących w zbyt małych pojemnikach prowadzi do niepowodzeń zaraz po szczepieniu lub w następujących latach.
Jako podkładki stosuje się 2-letnie rośliny sadzone w pojemnikach głębokich na min. 6 cm. Na początku grudnia przenoszone są do szklarni i trzymane w temperaturze 18 stopni C przez 6 tygodni. Zrazy pobierane są świeże każdego dnia i tylko gdy temperatura utrzymuje się ponad 2 stopnie C. Można używać zrazy z piętką. Na podkładce wykonuje się cięcie długości ok. 3 cm na głębokość 1/4 ich średnicy jak najbliżej podłoża. Dopasowuje się zraz i wycina klin u podstawy. Po przyłożeniu wiąże się i zalewa woskiem. Temperaturę wosku należy utrzymywać poniżej 60 stopni C.
opracował: Mariusz Lewandowski
