Amerykańscy hodowcy od zawsze marzyli o wyhodowaniu piwonii zielnej o podwójnych, soczyście żółtych kwiatach i kilku z nich poświęciło znaczną część życia na krzyżowanie tysięcy roślin w nadziei osiągnięcia tego nieuchwytnego celu. Oczywistym od początku tworzywem stała się kaukaska piwonia Paeonia mlokosewitschii, który naturalnie ma maślano żółte kwiaty. Niestety gatunek ten w USA jest trudny w uprawie i większość prób okazała się nieudana. Uzyskano wprawdzie kilka mieszańców ale tylko niektóre z nich miały kwiaty ciemniejsze od formy wyjściowej. Problem znalazł wreszcie swoje rozwiązanie w całkiem innym zakątku świata.
Przez długi czas sądzono, że niemożliwym jest skrzyżowanie piwonii zielnej z drzewiastą. Spodziewano się, że potencjalny sukces umożliwiłby wprowadzenie nowej palety kolorów do piwonii zielnych. W roku 1948 Toichi Itoh, Japoński szkółkarz osiągnął sukces krzyżując żółtą piwonię drzewiastą 'Alice Harding’ z odmianą P. lactiflora 'Kakoden’ o białych, podwójnych kwiatach. Brzmi to prosto ale w istocie potrzeba było zapylenia aż 1 200 roślin.
Dziewięć z trzydziestu sześciu otrzymanych w ten sposób siewek wyglądało na drzewiaste, reszta na zielne. Toichi Itoh zmarł niestety w 1956 nim jakakolwiek z jego siewek zdołała zakwitnąć, ale prace kontynuował jego zięć Shigao-Oshida. W roku 1963 zaobserwował on pierwsze kwiaty. Czterem najlepszym siewkom o żółtych kwiatach nadano nazwy: Yellow Crown, Yellow Emperor, Yellow Dream i Yellow Heaven. W 1949 Pan Itoh eksperymentował także z różową piwonią drzewiastą nazwaną 'Kagura Jishi’. Powstałe po skrzyżowaniu z odmianą Kakoden rośliny nazwano Pink Heaven i Pink Purity. Byłby to niewątpliwie spory sukces ale pech chciał, że obydwie siewki zostały zniszczone w trakcie budowy nowej linii kolejowej na terenie szkółki. Oryginalne mieszańce Itoha osiągnęły wysokość i szerokość ok. 90 cm i miały zaokrąglony pokrój. Wszystkie 4 odmiany miały półpełne, jaskrawo żółte kwiaty z czerwonym rumieńcem u podstawy płatków. Po piwonii drzewiastej odziedziczyły kremowobiałą otoczkę słupka, nieobecną u form zielnych.
Przez ponad dekadę świat ignorował osiągnięcia Pana Itoha. Pozostałyby może nawet niezauważone gdyby nie zainteresował się nimi amerykański hodowca Louis Smirnow. Poprosił on wdowę, Panią Itoh o pozwolenie na zarejestrowanie tych odmian i ich sprzedaż w USA. Amerykańskie Towarzystwo Miłośników Piwonii (American Peony Society) zarejestrowało je w 1974 jako mieszańce 'Itoh-Smirnowa’. Od razu wywołały one spore poruszenie. Wielu amerykańskich hodowców ruszyło więc pędem aby na własnych roślinach powtórzyć wynik pana Itoha, co wielu się udało.
American Peony Society utworzyło więc dla tych mieszańców nową kategorię nazwaną mieszańcami Itoh dla upamiętnienia osiągnięć Japońskiego hodowcy. Decyzja ta miała swoje smutne reperkusje, bowiem wielu amerykańskich hodowców protestowało, jakoby nazwa ta sugeruje, że Pan Itoh jest twórcą wszystkich tych mieszańców. Domagali się oni zmiany nazwy na 'mieszańce międzysekcyjne’ ponieważ obie formy wyjściowe należą do dwóch różnych sekcji botanicznych: Moutan i Paeon. Spory trwają do chwili obecnej.
Mieszańce te łączą w sobie cechy obu rodziców. Na pierwszy rzut oka wyglądają jak drzewiaste, ale pędy są zwykle zielne i zamierają jesienią. Kwiaty są wzniesione ponad liście na długich łodygach. Odznaczają się lepszym pokrojem niż większość zielnych piwonii i zachowują go przez cały rok niezależnie od pogody. Odmiany o kwiatach pojedynczych mają pięć płatków, żywotne słupki i pręciki. Słupki zamknięte są w osłonie, odziedziczonej po piwonii zielnej. Nadają się do wazonów gdyż łodygi są bardzo silne a kwiaty w temperaturze pokojowej utrzymują się ponad 5 dni. Mieszańce te szybko rosną i korzenią się w kilka tygodni po wysadzeniu.
Trzech wiodących hodowców mieszańców Itoh w Ameryce to Don Hollingsworth, Roger Anderson i Donald Smith. Pierwszy z nich znany jest najbardziej z odmiany Garden Treasure, która otrzymała w 1996 jako pierwsza Złoty Medal od American Peony Society. W pierwszych latach popyt na te odmiany był w USA tak wielki, że małe rośliny osiągały cenę nawet 1000 USD. Anderson zaś jako pierwszy osiągnął w tej grupie odmian pełną gamę kolorów.
Charakterystyka
Gama kolorów jest zadziwiająco szeroka, obejmuje fiolet, pomarańcz, róż, odcienie czerwieni, biel i żółć. Jedynym brakującym kolorem jest niebieski. Wiele odmian w spadku po piwonii drzewiastej ma płatki o wielu odcieniach. Rośliny te rosną szybko, utrzymują kwiaty na sztywnych, wyprostowanych łodygach i wydaje się, że są dość odporne na choroby grzybowe. Kwiaty mają długą trwałość (2-3 tygodnie). Cechy obu form wyjściowych wymieszały się w równym stopniu. Choć zewnętrznie wyglądają jak piwonie drzewiaste to uprawia się je tak jak zielne ponieważ pędy obumierają jesienią. Wiosną kiedy są młode bardzo łatwo się wyłamują. Kwitną również rosnąc w częściowym zacienieniu.
Jedna z bardziej interesujących cech to ta, że są zdolne do powtórnego kwitnienia. Według Rogera Andersona zakwitają ponownie jeśli przytniemy je po pierwszym kwitnieniu. Powtórne z reguły jest słabsze, często są to tylko dwa, trzy kwiaty za to pełniejsze i lepiej uformowane. Wydaje się, że przycięcie nie szkodzi roślinom, ale po tym zabiegu lepiej zasilić je dodatkową dawką nawozu.
Ciekawą cechą tych piwonii są też różnokolorowe nacieki na płatkach. Don Smith (2002) podaje, że występują one u 10-15 % mieszańców i są szczególnie wyraźne u młodszych egzemplarzy.
Mieszańce te wykazują pewną niestabilność. Roger twierdzi, że ich cechy odmianowe powinny być oznaczane dopiero po 4-5 latach uprawy. W większości przypadków rośliny uzyskane przez podział mają z początku nieco mniejsze kwiaty a według Andersona mogą też różnić się ich wypełnieniem bądź nawet kolorem.
Uprawa
podobna jak u piwonii zielnych. Według Rogera Andersona powinno się je sadzić nieco głębiej, tak by pierwszy pąk znajdował się na równi z poziomem gruntu lub nawet do 5 cm poniżej. Najlepszą porą do wysadzenia jest jesień. Mieszańce te są dość odporne na mrozy ale nie powinny być sadzone w miejscach, gdzie często zimą stagnuje woda. Typowe dla odmiany pełne kwiaty pojawiają się dopiero u starszych roślin, po kilku latach. Wiosną nawozimy nawozem o składzie 10:10:10 dawką 60 g/1m kwadratowy kiedy pojawią się liście i później po kwitnieniu (6:24:24). Nawóz rozrzucamy w odległości przynajmniej 15 cm od pędu. Mieszając z ziemia trzeba uważać aby nie uszkodzić pąków. Przenawożenie azotem nie sprzyja kwitnieniu. Kwitnienie zależy bardziej od nasłonecznienia niż od temperatury. W pochmurne dni kwiaty nie otwierają się do końca aż nie zaświeci słońce. Młode rośliny często nie wytwarzają kwiatów typowych dla odmiany. Intensywność ich koloru zaś zależy też od składu mineralnego gleby. Jesienią przycinamy rośliny tuż ponad dobrze rozwiniętymi pąkami na wysokość ok. 2,5 cm nad poziomem gruntu. Pędy są bardziej łamliwe niż u piwonii drzewiastych. Jeżeli się złamią trzeba taki pęd przyciąć by zapobiec infekcji grzybowej.
Rozmnażanie
W większości piwonie grupy Itoh rozmnaża się przez podział choć czasem karpy są tak grube że trzeba użyć nawet piły. Najlepiej dzielić rośliny w wieku do 3 lat.
Z nie wszystkich piwonii drzewiastych możemy wyhodować te hybrydy. Do tej pory używano jedynie pyłku od mieszańców z grupy lutea, takich jak: Golden Era, Alice Harding, Thunderbolt i Roman Gold. Poieważ odmiana Kakoden, której użył Toichi Itoh nie była zbyt dostępna w USA amerykańscy hodowcy sięgnęli po inne odmiany, takie jak Martha W., Miss America, Gay Paree, Carr East # 2. Trudniej jest zapylać pyłkiem z piwonii zielnych niż drzewiastych, ponieważ zwykle kwitną one później.
Opis odmian
BARTZELLA (Anderson, 1986)
dość znana, podobna do Garden Treasure ale o nieco pełniejszych kwiatach, wyprostowanym pokroju i ciemnych, bardziej wciętych liściach. Kwiaty jaskrawo żółte do 24 cm średnicy. Szybko rośnie i obficie kwitnie w połowie lata. Wysokość 75 cm.
BORDER CHARM (Hollingsworth, 1984)
kwiaty pojedyncze lub słabo półpełne z różowawo czerwonymi naciekami i słodkim zapachu. Odporna na mróz, stosunkowo niska ale rozłożysta. Wysokość 50 cm. (P. lactiflora Carr East # 2 x P. x lemoinei Alice Harding)
CALLIE’s MEMORY (Anderson, 1999)
kwiaty półpełne lub pełne o kremowożółtych lekko pofałdowanych płatkach i pomarańczowoczerwonych naciekach u ich podstawy. Bladożółta szyjka słupka sierpowato wygięta. Pylniki sterylne. (P. lactiflora Martha W. siewka x P. x lemoinei Daphnis) Wysokość 75 cm, szerokość do 1 m.
CANARY BRILLIANTS (Anderson, 1999)
jaskrawo brzoskwiniowe kuliste kwiaty, półpełne u starszych okazów, średnicy 10 cm o wielu słupkach. Liście głęboko wcięte, ciemnozielone. Wysokość 70 cm. (P. lactiflora Martha W. siewka x P. x lemoinei Daphnis)
CORA LOUISE (Anderson, 1986)
duże, półpełne białe kwiaty z ciemnofioletowymi naciekami. Otwierają się blado różowe ale w słońcu szybko bieleją. Lekko pachną. Nazwa upamiętnia babcię Rogera. (P. lactiflora NN x P. x lemoinei Golden Era). Wysokość 60 cm.
COURT JESTER (Anderson, 1999)
kwiaty pojedyncze, gwiazdkowate. Zewnętrzne płatki z początku pomarańczowe, wewnętrzne brzoskwiniowe z czerwonymi plamami. W miarę kwitnienia pomarańcz przechodzi w jasną żółć z ciemnoczerwonymi, później fioletowo czerwonymi plamami u podstawy. Płatki sporadycznie z purpurową pręgą. U młodszych egzemplarzy kwiaty mniej dekoracyjne o mniejszych platkach. Wysokość 80 cm, szerokość 1 m. (P. lactiflora Martha W. x P. x lemoinei Daphnis, siewka)
FIRST ARRIVAL (Anderson, 1986)
kwiaty różowe, duże średnicy 15-20 cm, półpełne o zapachu róży. Plamy u podstawy płatków czerwono purpurowe. Obficie kwitnie (30-40 kwiatów). Wysokość 70 cm. (P. lactiflora Martha W. x P> x lemoinei Golden Era).
GARDEN TREASURE (Hollingsworth, 1984)
kwiaty półpełne, złocistożółte. Płatki u podstawy czerwono nabiegłe. Z wiekiem roślin kwiaty bardziej wypełnione. Kwiaty ukazują się nie jednocześnie, stąd czas kwitnienia wydłuża się do ponad miesiąca. Wysokość do 90 cm, szerokość 1,5 m. (P. lactiflora Carr East #2 x P. x lemoinei Alice Harding).
HILLARY (Anderson, 1999)
kwiaty pełne lub półpełne, brzoskwiniowe z silnym karmazynowym nalotem, pachnące. Wysokość 60-65 cm, szerokość 90 cm.
IMPOSSIBLE DREAM (Smith, 2004)
kwiaty wczesne, pełne, ciemnoróżowe. Płatki (45-50) o jasnych krawędziach i białych naciekach u podstawy. Wysokość do 90 cm. Łodygi ciemnoczerwone, liście o żółtych końcówkach. (P. lactiflora Martha W. x P x suffruticosa Stolen Heaven)
JULIA ROSE (Anderson, 1991)
kwiaty trudno opisać; czerwone w pąku, po otwarciu pomarańczowe I brzoskwiniowe z purpurowym brzegiem, średnicy 10-15 cm. 5-letnie rośliny mają już do 30 pachnących kwiatów na końcach silnych pędów. Liście głęboko wcięte, ciemnozielone. Wysokość do 70 cm, szerokośc do 1 m. (P. lactiflora NN siewka x P. x lemoinei Renown).
KOPPER KETTLE (Anderson, 1999)
kwiaty półpełne, silnie pachnące, brzoskwiniowe z licznymi purpurowymi przebarwieniami, z oddali wyglądają na miedziane o żółtym rumieńcu. Wysokość 66-70 cm, szerokość 90 cm. (P. lactiflora Martha W. x P. x lemoinei Golden Era).
PASTEL SPLENDOR (Anderson-Seidl, 1996)
kwiaty pojedyncze, żółte, na brzegach purpurowe, silnie pachnące z purpurowymi przebarwieniami także w środku. (P. lactiflora Martha W. x Saunders F2 A)
PRAIRIE CHARM (Hollingsworth, 1992)
kwiaty półpełne, zielonkawożółte z kontrastującymi czerwonymi plamami i płatkach czasami ostro zakończonych na wierzchołku. Wysokość do 75 cm, szerokość 90 cm. (P. lactiflora Miss America x P. x lemoinei Alice Harding).
SCARLET HEAVEN (Anderson, 1999)
jeden z najjaskrawszych czerwonych mieszańców ITOH o pojedynczych kwiatach. Sercowatego kształtu płatki są szkarłatnoczerwone o nieco ciemniejszych czerwonych krawędziach. Wysokość do 90 cm, szerokość 1 m. (P. lactiflora Martha W. x P. x lemoinei Thunderbolt)
SEQUESTERED SUNSHINE (Anderson, 1999)
kwiaty pojedyncze, sporadycznie półpełne, silnie pachnące, kanarkowo żółte, Na płatkach u podstawy różowoczerwone plamy. Liście bardziej szorstkie, w dotyku jakby woskowane. Łodygi bardzo sztywne i proste. Wysokość 80 cm, szerokość podobna 90 cm. (P. lactiflora Miss America x P. x lemoinei D-74)
SMITH FAMILY YELLOW (Smith, 2002)
krzyżówka P. lactiflora Martha W. i piwonii drzewiastej P.x lemoinei Golden Era. Kwiaty półpełne lub pełne, złocistożółte z małym czerwonym rumieńcem u podstawy platków. Kwiaty pachnące, po 2-3 na pędzie, średnicy do 20 cm wysoko ponad ciemnymi liśćmi. Wysokość 70 cm.
UNIQUE (Anderson, 1999)
pochodzi od Paeonia potaninii. Krzew o zgrabnym pokroju i ciemnopurpurowych, pojedynczych, pachnących kwiatach średnicy do 10 cm. Wyższa niż większość pozostałych odmian z tej grupy (75-85 cm). Łodygi szczególnie łamliwe. (P. lactiflora Martha W. x P. potaninii var. trollioides).
VIKING FULL MOON (Pehrson /Seidl, 1989)
kwiaty pojedyncze, zielonkawożółte, średnicy do 15 cm z małymi czerwonymi plamami u podstawy płatków. Zaokrąglony krzew wysokości do 85 cm. Rozwijające się paki boczne przedłużają czas kwitnienia. Prawdopodobnie mieszaniec P. lactiflora i P x lemoinei.
opracował:
Mariusz Lewandowski
Ps.
W sezonie 2014 oferujemy do sprzedaży 3 mieszańce ITOH: Bartzella, Canary Brilliants i Cora Louise
